Allgemeng Tumorkrankheeten bei Hausdéieren: Ursaachen, Symptomer a Behandlungsoptiounen

Aféierung

Tumoren bei Hausdéieren (Hënn, Kazen, Huesen, Meerschwäin, etc.) sinn e verbreete Problem, dee grouss Suergen tëscht Déierebesëtzer a Veterinären verursaacht. Den Arndt Klengdéierenzenter ass dofir intensiv fir d'Onkologie gewidmet, fir Déiere mat Kriibs déi beschtméiglech Betreiung a Behandlung ze bidden. Dësen Artikel stellt e puer vun den heefegsten Tumorkrankheeten bei Hausdéieren vir, erkläert hir Ursaachen a Symptomer, an diskutéiert déi verschidde therapeutesch Approche.

(C) https://www.mdpi.com/2072-6694/10/11/404

Mastzell Tumoren

Mastzelltumoren sinn e gemeinsame Kriibs bei Hënn, besonnesch bei eeler Déieren a bestëmmte Rassen wéi Boxer a Golden Retriever. Si entstinn aus Mastzellen, déi eng wichteg Roll am Immunsystem spillen. D'Symptomer vun dësen Tumoren kënne variéieren, awer si schéngen dacks als nodulär Hautläsiounen. Diagnos gëtt duerch fein Nadel Aspiratioun an histopathologeschen Untersuchungen gemaach. D’Behandlung beinhalt normalerweis chirurgesch Entfernung vum Tumor, méiglecherweis a Kombinatioun mat Chemotherapie a Bestrahlungstherapie.

Lymphome

Lymphome sinn eng vun den heefegsten Tumorkrankheeten bei Hënn a Kazen. Si beaflossen de Lymphsystem a kënnen a verschiddenen Organer optrieden, wéi Lymphknäppchen, Milz oder Liewer. Symptomer hänke vun der Plaz vum Tumor of a kënnen net spezifesch sinn, sou wéi geschwollen Lymphknäppchen, Féiwer, Appetitverloscht oder Gewiichtsverloscht. D'Diagnostik gëtt gemaach mat Hëllef vu fein Nadel Aspiratioun, Blutt Tester a Imaging Tester. Eng Kombinatioun vu Chemotherapie an Immuntherapie ass d'Standardbehandlung fir Lymphom bei Hausdéieren.

Osteosarkome

Osteosarkome sinn aggressiv Schankenkriibs, déi haaptsächlech a groussen Hënnrassen wéi Great Danes a Rottweiler optrieden. Symptomer sinn dacks schmerzhaf a kënnen Haltheet, Schwellung a Frakturen enthalen. Diagnos gëtt duerch Röntgenstrahlen, Computertomographie a Knochenbiopsien gemaach. Eng Kombinatioun vun Chirurgie, Chemotherapie a Bestrahlungstherapie gëtt dacks benotzt fir Osteosarkom ze behandelen.

Brustkrebs bei weiblechen Hënn

Brustkrebs ass eng allgemeng Tumorkrankheet bei Hënn, a seng Entwécklung kann Hormon-ofhängeg sinn. Symptomer enthalen Klumpen oder Schwellungen an der Mammärdrüse, déi dacks schmerzhaft sinn. Diagnos gëtt duerch fein Nadel Aspiratioun an histopathologeschen Untersuchungen gemaach. D’Behandlung beinhalt normalerweis chirurgesch Entfernung vum Tumor, méiglecherweis a Kombinatioun mat Chemotherapie, Bestrahlungstherapie oder Hormontherapie, ofhängeg vun der Bühn an der Aggressivitéit vum Tumor. Fréi Neutering kann de Risiko fir Brustkrebs bei Hënn wesentlech reduzéieren.

Hautkriibs bei Kazen

Squamous Zellkarzinom a Basalzellkarzinom sinn heefeg Hautkriibs bei Kazen. Si geschéien haaptsächlech an eeler Déieren an déi mat hell-faarweg Pelz, virun allem déi un staark UV Stralung ausgesat. Symptomer kënne variéieren, awer erschéngen dacks als scaly oder ulceréiert Hautläsiounen. Diagnos gëtt duerch Hautbiopsien an histopathologesch Untersuchungen gemaach. D'Behandlung kann chirurgesch Entfernung vum Tumor, Kryochirurgie, Stralungstherapie oder topesch Medikamenter enthalen.

Soft Tissue Sarkome

Soft Tissue Sarkome sinn e gemeinsamen Tumor bei Hënn a Kazen, déi aus Bindegewebe, Fettgewebe oder Muskelgewebe entstinn. Symptomer variéieren jee no der Plaz an der Gréisst vum Tumor, awer kënne Schwellung, Péng oder Funktiounsverloscht enthalen. Diagnos gëtt duerch fein Nadel Aspiratioun gemaach, Computertomographie an histopathologesch Untersuchungen. D’Behandlung beinhalt normalerweis chirurgesch Entfernung vum Tumor, méiglecherweis a Kombinatioun mat Chemotherapie oder Bestrahlungstherapie.

Behandlung

Prozess vun der chirurgescher Therapie fir Tumorerkrankungen bei Hausdéieren

Chirurgesch Therapie fir Kriibs bei Hausdéieren ass eng allgemeng Form vu Behandlung fir Kriibs bei Hausdéieren a beinhalt d'Entfernung vum Tumor an heiansdo Ëmgéigend Tissu. De genaue Prozess ka variéieren jee no der Aart an der Plaz vum Tumor, awer allgemeng follegt dës Schrëtt:

1. Diagnos an Bewäertung : Wann en Tumor verdächtegt ass, gëtt eng Serie vun Tester als éischt gemaach fir d'Diagnostik ze bestätegen an déi exakt Plaz, Gréisst an Etapp vum Tumor ze bestëmmen. Dës Tester kënnen Imaging Tester enthalen wéi Röntgenstrahlen, Ultraschall, Computertomographie (CT), oder Magnéitesch Resonanz Imaging (MRI), souwéi Biopsien fir d'Art vum Tumor ze bestëmmen.
2. Planung vun der Operatioun : Op Basis vun de Resultater vun der Diagnostik gëtt e Chirurgieplang ausgeschafft. Dëse Plang enthält Detailer wéi d'Aart vun der Operatioun, d'Ausrüstung an d'Personal erfuerderlech, an déi erwaart Dauer vun der Operatioun. Dës Planung berücksichtegt och méiglech Risiken a Komplikatiounen, wéi och déi bescht Method fir Schmerz no der Operatioun ze kontrolléieren.
3. D'Operatioun duerchzeféieren : D'Déier gëtt normalerweis ënner Generalanästhesie gesat fir Péng a Stress während der Operatioun ze vermeiden. De Veterinär läscht dann den Tumor an, wann néideg, den Ëmgéigend Tissu. A verschiddene Fäll kann et néideg sinn e ganze Kierperdeel ze läschen (z.B. e Been fir Knochentumoren). Déi genau Technik an Ausmooss vun der Operatioun hänkt vun der Aart an der Stadium vum Tumor of.
4. Post-Behandlung an Iwwerwaachung : No der Operatioun gëtt d'Déier genee iwwerwaacht fir sécherzestellen datt et sech gutt erholl an datt keng Komplikatioune entstoen. Painkiller ginn gegeben fir Onbequemlechkeet ze entlaaschten. A verschiddene Fäll kann physesch Therapiebehandlung néideg sinn fir d'Erhuelung ze hëllefen an d'Mobilitéit ze förderen.
5. Suivifleeg a Kontrollen : No der Entloossung aus der Klinik gëtt d'Déier regelméisseg vum Veterinär ënnersicht fir den Heelprozess ze iwwerwaachen a sécherzestellen datt den Tumor net zréckkomm ass. Dës Examen kënne weider Imaging Prozeduren an Tester enthalen.

Et ass wichteg ze bemierken datt chirurgesch Entfernung vun engem Tumor net ëmmer zu enger kompletter Kur resultéiert. A verschiddene Fäll kann den Tumor zréckkommen oder metastaséieren. D'Prognose hänkt vu ville Faktoren of, dorënner d'Art vum Tumor, seng Stadium am Moment vun der Operatioun, an d'allgemeng Gesondheet vum Déier.

Prozess vun der Chemotherapie fir Tumorerkrankungen bei Hausdéieren

Chemotherapie fir Kriibs bei Hausdéieren ass eng allgemeng benotzt Behandlungsmodalitéit fir Kriibs bei Hausdéieren a ka kurativ oder palliativ benotzt ginn. De Verlaf vun esou Therapie kann variéieren jee no der Aart an der Stadium vum Tumor, der allgemenger Gesondheet vum Déier an den individuellen Behandlungsziler. D'Basis Schrëtt vun der Chemotherapie ginn hei ënnen beschriwwen.

1. Diagnos an Inszenéierung: Eng korrekt Diagnos muss gemaach ginn ier d'Chemotherapie ufänkt. Dëst gëtt normalerweis duerch eng Kombinatioun vu klinescher Untersuchung, Blutt Tester, Imaging a Tissuebiopsie gemaach. Staging, dh d'Bestëmmung vum Ausmooss vun der Krankheet, ass och wichteg, well et d'Prognose an d'Wiel vun der Therapie beaflosst.
2. Planungstherapie: Soubal d'Diagnos an d'Bühn festgestallt goufen, gëtt en individuellen Behandlungsplang erstallt. Dëst baséiert op de verfügbaren klineschen Donnéeën, dorënner den Typ vum Tumor, Etapp, allgemeng Gesondheet vum Déier a Behandlungsziler. Chemotherapie kann eleng oder a Kombinatioun mat aner Therapien wéi Chirurgie oder Bestrahlungstherapie benotzt ginn.
3. Administratioun vu Chemotherapie: Chemotherapie Medikamenter ginn normalerweis intravenös verwalt, awer e puer kënne mëndlech verwalt ginn oder direkt an den Tumor injizéiert ginn. D'Behandlung fënnt a Zyklen statt, mat Reschtzäiten dertëscht fir dem Kierper Zäit ze ginn fir sech z'erhuelen. Déi exakt Dauer an d'Zuel vun den Zyklen variéieren jee no dem Behandlungsplang.
4. Iwwerwaachung an Upassung vun der Therapie: Wärend der Chemotherapie gëtt d'Déier regelméisseg iwwerpréift fir d'Effektivitéit vun der Behandlung ze kontrolléieren a méiglech Nebenwirkungen ze managen. Blutt Tester an Imaging kënne benotzt ginn fir de Fortschrëtt vun der Therapie ze iwwerwaachen. D'Behandlung kann ugepasst ginn ofhängeg vun der Reaktioun vum Déier.
5. Suivifleeg: Nom Ofschloss vun der Chemotherapie sinn reegelméisseg Suivi-Untersuchungen néideg fir méiglech Réckfall an engem fréie Stadium z'entdecken an ze behandelen.

Et sollt betount ginn datt d'Chemotherapie bei Déieren allgemeng manner intensiv ass wéi bei Mënschen an dofir manner Nebenwirkungen huet. De Fokus an der Veterinärmedizin läit op d'Erhalen an d'Verbesserung vun der Liewensqualitéit. Et ass wichteg datt Déierebesëtzer enk mat hirem Veterinär schaffen an all Bedenken oder Froen offen kommunizéieren.

Prozess vun der Strahlungstherapie fir Tumorerkrankungen bei Hausdéieren

Stralungstherapie fir Kriibs bei Hausdéieren ass eng bedeitend Behandlungsoptioun fir verschidde Kriibskrankheeten bei Hausdéieren an zielt fir Kriibszellen ze zerstéieren mat héijer Energiebestralung. De genaue Verlaf vun der Strahlungstherapie ka variéieren jee no der Aart vum Tumor, senger Plaz, der allgemenger Gesondheet vum Déier an den individuellen Behandlungsziler. Déi folgend sinn d'Basis Schrëtt vun der Bestrahlungstherapie:

1. Diagnos an Inszenéierung: Eng korrekt Diagnos vum Tumor ass essentiell ier Dir Radiotherapie ufänkt. Dës Diagnostik baséiert normalerweis op enger Kombinatioun vu klinescher Untersuchung, Blutt Tester, Imaging an histopathologescher Untersuchung vun Tissueproben. Staging, d'Bestëmmung vum Ausmooss vun der Tumorkrankheet, ass och essentiell well et d'Prognose an d'Wiel vun der Behandlung beaflosst.
2. Planung Radiotherapie: Wann d'Diagnostik an d'Bühn vum Tumor bestëmmt goufen, kann d'Radiotherapie geplangt ginn. Fir dëst ze maachen, gëtt eng Computertomographie (CT) vum betroffenen Gebitt normalerweis duerchgefouert fir déi exakt Plaz an d'Gréisst vum Tumor ze bestëmmen. Dës Donnéeë ginn benotzt fir en individuellen Behandlungsplang ze kreéieren, deen aus wéi enger Richtung a wéi enger Dosis d'Bestrahlung ausgeliwwert gëtt fir den Tumor optimal ze behandelen, während d'Ëmgéigend gesond Tissue spueren.
3. Stralungstherapie duerchféieren: D'Behandlung selwer gëtt normalerweis ënner Anästhesie duerchgefouert fir sécherzestellen datt d'Déier während der Therapie roueg bleift. D'Bestrahlung gëtt op den Tumor geriicht mat engem speziellen Apparat deen e Linearbeschleuniger genannt gëtt. D'Behandlung gëtt normalerweis a verschiddene Sessiounen (Fraktiounen) iwwer e puer Wochen verdeelt. Déi genee Unzuel vun Behandlungen variéiert jee no der Aart a Gréisst vum Tumor an der Gesondheet vum Déier.
4. Iwwerwaachung an Upassung vun der Therapie: Wärend der Bestrahlungstherapie gëtt d'Déier enk iwwerwaacht fir d'Äntwert op d'Therapie ze bewäerten a méiglech Nebenwirkungen ze managen. Regelméisseg klinesch Untersuchungen an Imaging kënne benotzt ginn fir de Fortschrëtt vun der Therapie ze bewäerten. D'Behandlung kann no den Reaktiounen vum Déier ugepasst ginn.
5. Suivifleeg: Nom Ofschloss vun der Bestrahlungstherapie sinn reegelméisseg Suiviuntersuchungen néideg fir laangfristeg Resultater ze iwwerwaachen a méiglech Réckfall fréi z'entdecken an ze behandelen.

Et ass wichteg ze betounen datt d'Bestrahlungstherapie eng spezialiséiert Behandlungsform ass, déi nëmmen a bestëmmte veterinär Ariichtungen verfügbar ass. D'Decisioun fir d'Bestrahlungstherapie ze maachen, soll an enker Konsultatioun tëscht dem Déierebesëtzer an dem Veterinär getraff ginn, andeems d'individuell Besoinen an Ëmstänn vum Déier berücksichtegt ginn.

Prozess vun der Immuntherapie fir Tumorerkrankungen bei Hausdéieren

Immuntherapie fir Kriibs bei Hausdéieren ass eng opkomende a villverspriechend Behandlungsoptioun fir verschidde Kriibskrankheeten bei Hausdéieren. Et zielt fir den eegene Immunsystem vum Déier z'aktivéieren oder ze moduléieren fir Kriibszellen z'erkennen an ze zerstéieren. De Kurs vun der Immuntherapie ka variéieren jee no der Aart vum Tumor, der Etapp vun der Krankheet, der allgemenger Gesondheet vum Déier an den individuellen Behandlungsziler. D'Basis Schrëtt vun der Immuntherapie ginn hei ënnen erkläert:

1. Diagnos an Inszenéierung: Ier Dir Immuntherapie fir Tumorkrankheeten bei Hausdéieren ufänkt, ass eng genee Diagnostik vun der Tumorkrankheet erfuerderlech. Dëst baséiert normalerweis op enger Kombinatioun vu klinescher Untersuchung, Blutt Tester, Imaging an histopathologescher Untersuchung vun Tissueproben. Staging, dh d'Bestëmmung vum Ausmooss vun der Krankheet, ass och wichteg, well et d'Prognose an d'Wiel vun der Behandlung beaflosst.
2. Planung vun der Immuntherapie: Wann d'Diagnostik an d'Bühn vum Tumor bestëmmt goufen, kann d'Immuntherapie geplangt ginn. Dëst ka verschidde Formen uhuelen, dorënner d'Benotzung vu monoklonalen Antikörper, Immunkontrollpunkt-Inhibitoren, Kriibsimpfungen oder Adoptiv-T-Zelltherapien. D'Wiel vun der spezifescher Form vun der Therapie hänkt vu verschiddene Faktoren of, dorënner d'Art vum Tumor, d'Bühn vun der Krankheet an d'allgemeng Gesondheet vum Déier.
3. Administratioun vun der Immuntherapie: Immuntherapie gëtt normalerweis intravenös oder subkutan verwalt, awer kann och direkt an den Tumor injizéiert ginn. Therapie gëtt normalerweis a Zyklen gemaach, mat Reschtperioden tëscht Behandlungen fir dem Immunsystem Zäit ze ginn fir ze recuperéieren an ze reagéieren.
4. Iwwerwaachung an Upassung vun der Therapie: Wärend der Immuntherapie gëtt d'Déier enk iwwerwaacht fir d'Effektivitéit vun der Behandlung ze bewäerten a méiglech Nebenwirkungen ze managen. Blutt Tester an Imaging kënne benotzt ginn fir de Fortschrëtt vun der Therapie ze iwwerwaachen. D'Behandlung kann ugepasst ginn ofhängeg vun der Äntwert vum Déier op d'Therapie.
5. Follow-up Pfleeg: No der Ofschloss vun der Immuntherapie sinn reegelméisseg Suiviuntersuchungen néideg fir laangfristeg Resultater ze iwwerwaachen a méiglech Réckfäll fréi z'entdecken an ze behandelen.

Et sollt betount ginn datt d'Immuntherapie bei Déieren nach ëmmer e relativ jonkt Gebitt ass a vill vun den aktuell verfügbaren Therapien sinn nach ëmmer an der Fuerschungs- an Entwécklungsphase. Dofir ass et besonnesch wichteg datt Déierebesëtzer suergfälteg iwwer déi potenziell Risiken a Virdeeler vun esou Therapie mat hirem Veterinär oder Onkolog diskutéieren.

Prozess vun der Hormontherapie fir Tumorkrankheeten bei Hausdéieren

Hormontherapie fir Kriibs bei Hausdéieren ass eng medizinesch Behandlung déi zielt fir de Wuesstum vun Tumoren ze kontrolléieren oder ze hemmen andeems d'natierlech hormonell Systemer vum Kierper moduléieren. Bei Hausdéieren gëtt et dacks fir verschidden Aarte vun Tumoren benotzt wéi Mammärtumoren, Prostatatumoren oder Hypofystumoren. De genaue Prozess vun der Hormontherapie ka variéieren jee no der Aart vum Tumor, der Gesondheet vum Déier an individuellen Ëmstänn, awer allgemeng follegt déi folgend Schrëtt:

1. Diagnos : Als éischt muss de Veterinär dofir suergen, datt den Tumor vun engem Hausdéier Hormon-ofhängeg ass, dat heescht datt säi Wuesstum a Verbreedung vu bestëmmten Hormonen am Kierper vum Déier beaflosst ginn. Dëst gëtt normalerweis duerch eng Biopsie vum Tumor gemaach a méiglecherweis zousätzlech Tester fir d'Präsenz vu bestëmmten Hormonrezeptoren ze kontrolléieren.
2. Entscheedung iwwer Therapie : Wann den Tumor bestätegt ass datt se Hormon-ofhängeg ass an aner Behandlungsoptiounen, wéi Chirurgie oder Chemotherapie, ginn als manner gëeegent oder net genuch ugesinn, kann Hormontherapie berücksichtegt ginn. Beim Entscheedung iwwer Hormontherapie musse verschidde Faktoren berücksichtegt ginn, wéi zum Beispill den Alter an d'allgemeng Gesondheet vum Déier, méiglech Nebenwirkungen vun der Therapie an d'Virléiften vum Déierebesëtzer.
3. Behandlungsplanung : Déi exakt Aart vun Hormontherapie hänkt vum spezifeschen Tumor a senger Äntwert op bestëmmten Hormonen of. Verschidden Typen vu Medikamenter kënne benotzt ginn, dorënner Hormonblocker, déi d'Produktioun oder Handlung vu bestëmmten Hormonen hemmen, an Hormonersatztherapien, déi Hormone liwweren, déi den Tumorwachstum verlangsamen oder stoppen. De Veterinär erstellt en individuellen Behandlungsplang, deen d'Zort vun der Medikamenter, d'Doséierung an den Zäitplang vun der Verwaltung bestëmmt.
4. Ëmsetzung vun der Therapie : Hormontherapie gëtt normalerweis a Form vu Pëllen oder Injektiounen verwalt, déi d'Déier regelméisseg kritt. Déi exakt Dauer vun der Behandlung ka variéieren, awer a ville Fäll ass laangfristeg Therapie erfuerderlech fir effektiv Tumorwachstum ze kontrolléieren.
5. Iwwerwaachung an Upassung vun der Therapie : Wärend Hormontherapie ass regelméisseg Iwwerwaachung vum Déier noutwendeg fir d'Effektivitéit vun der Behandlung ze bewäerten a méiglech Nebenwirkungen ze iwwerwaachen. Baséierend op dës Beobachtungen kann de Veterinär d'Therapie upassen wann néideg, wéi zB d'Doséierung z'änneren oder eng aner Medikamenter ze probéieren.
6. Suivifleeg : Nodeems d'Hormontherapie ofgeschloss ass, gëtt d'Déier weider regelméisseg iwwerpréift fir sécherzestellen datt den Tumor ënner Kontroll bleift an datt keng nei Gesondheetsproblemer entstinn.

Et ass wichteg ze bemierken datt Hormontherapie net all Typ vun Tumoren bei Hausdéieren behandelen kann an et net ëmmer zu enger kompletter Kur resultéiert. Wéi och ëmmer, a ville Fäll kann et hëllefen den Tumorwachstum ze luesen oder ze stoppen an d'Liewensqualitéit vum Déier ze verbesseren.

Oft gestallte Froen iwwer Tumorkrankheeten bei Hausdéieren:

Resumé

D'Diagnostik vu Kriibs bei Hausdéieren kann emotional stresseg sinn fir Déierebesëtzer. Wéi och ëmmer, duerch fréi Erkennung an adäquat Behandlung kënne vill Tumorkrankheeten erfollegräich behandelt ginn. Den Arndt Small Animal Center leet grouss Bedeitung op eng ëmfaassend Diagnostik an individuell therapeutesch Approche fir d'Wuelbefannen an d'Liewensqualitéit vun de betroffenen Déieren am beschten z'erhalen. Wann en Tumor verdächtegt ass, sollten Déierebesëtzer net zécken, hire Veterinär oder den Arndt Klengdierenzenter ze konsultéieren fir eng professionell a fristgerecht Behandlung ze garantéieren.

Fir weider Froen oder Rotschléi, kontaktéiert w.e.g. d'Veterinärin Mme Sheila Martins , d'Veterinärin Anna Daum oder GPCert Oncol. Catherine Grötz-Stergiou.

Literatur iwwer Tumorkrankheeten bei Hausdéieren

1. "Withrow and MacEwen's Small Animal Clinical Oncology" vum Stephen J. Withrow, David M. Vail a Rodney Page. Dëst Buch gëtt als Standardreferenz fir Veterinär Onkologie ugesinn an deckt eng breet Palette vun Tumorkrankheeten bei Hausdéieren.
2. "Veterinary Cancer Medicine" vum Mark H. Thrall. Dëst Buch bitt iwwergräifend Informatioun iwwer d'Diagnostik an d'Behandlung vu Kriibs bei Hausdéieren.
3. "Small Animal Oncology: Eng Aféierung" vum Susan M. North an Tilly Watson. Dëst Ufängerbuch gëtt en Iwwerbléck iwwer déi verschidden Aarte vu Kriibs, déi Hausdéieren beaflosse kënnen.
4. "Canine and Feline Cytology: A Color Atlas and Interpretation Guide" vum Rose E. Raskin an Denny Meyer. Och wann net spezifesch op Kriibs konzentréiert ass, gëtt dëst Buch wäertvoll Informatioun iwwer d'Interpretatioun vun Zytologieproben, e wichtege Bestanddeel vun der Kriibsdiagnos.
5. "Kriibs bei Hënn a Kazen: Medizinesch a chirurgesch Gestioun" vum Wallace B. Morrison. Dëst Buch bitt detailléiert Orientatioun iwwer déi medizinesch a chirurgesch Behandlung vu Kriibs bei Hënn a Kazen.

Notéiert w.e.g. datt Dir dës Hausdéierkriibsbicher bei Ärem lokale Bicherhändler oder online kafe kënnt. E puer kënnen och an ëffentlechen oder Universitéitsbibliothéiken verfügbar sinn. Zousätzlech ass et wichteg ze bemierken datt dës Literatur op Englesch geschriwwe gëtt.